اقتصاد و رشد و توسعه آن، به اشتغال نیروی انسانی وابسته است. این نیروی انسانی نیز برای دستیابی به کار یا کارآفرینی نیاز به مهارت آموزی دارد. مهارت با استعداد ذاتی متفاوت بوده و اکتسابی است. مهارت هایی که هر فرد برای اشتغال نیاز دارد در سه بخش انسانی، ادراکی و فنی دسته بندی می شوند.

مهارت های انسانی و ادراکی عمومی اند مانند توانایی ایجاد تفاهم و همکاری، فعالیت به عنوان عضوی از یک گروه، درک دیگران و… ؛ این مهارت های عمومی به تخصص خاصی مرتبط نیست و برای هر نوع فعالیت اجتماعی ضروری است؛ اما مهارت های فنی، به توانایی هایی گفته می شود که منحصرا مربوط به شغل یا حرفه ای خاص هستند.

برای کسب مهارت متناسب با مشاغل نیاز به آموزش است. آموزش مهارت به نیروی انسانی برای ورود به بازار کار را مهارت آموزی می گویند. با آموزش مهارت های شغلی و تخصصی به نیروی انسانی و ترغیب آن ها به  اشتغال و کار آفرینی، می توان موجب کاهش مشکلات اقتصادی شد.

مهارت آموزی یا فراگیری تخصص ها، همان آموزش از طریق تکرار، تمرین و کارورزی برای کسب توانایی و تخصص در یک زمینه است. این توانایی می تواند برای شغل یا حتی برای زندگی فرد به کار رود.

آموزش مهارت محور

باتوجه به اینکه بخش اعظمی از مهارت آموزی می­تواند در مدارس و مهم­تر از آن در دانشگاه ها صورت گیرد، آموزش­های مهارت محور یک استراتژی مهم در همه دنیا به خصوص کشورهای پیشرفته گشته است. در کشورهای پیشرفته 30 درصد از آموزش­ها به صورت تئوری و 70 درصد عملی است اما این مهم در کشورهای جهان سوم مانند کشور ما برعکس بوده و تنها 30 درصد از فعالیت­های آموزشی به صورت عملی است. (کارشناسان آموزش و پروش در تلاشند ارزشمندی نمره و معدل را کاهش داده و نگاه نمره محور دانش­آموزان، معلمین و خانواده ها را تغییر داده و برتری را در میزان یادگیری مهارت ها قرار دهند.)

در کشورهای توسعه یافته مانند آلمان سیستم­های آموزشی به صورت دوگانه بوده و فارغ التحصیلان پس از آموزش های پایه­ای شغل و حرفه، در شغلی به عنوان متخصص ورود کرده و پس از طی دوره­ای، در آینده به ادامه آموزش خود می­پردازند. در کانادا نیز آموزش های فنی و حرفه ای از دبیرستان آغاز شده و پس از پایان دبیرستان به صورت آموزش­های استاد شاگردی ادامه می­یابد.

اما مهم تر از مدارس، دانشگاه­ها با نقش اساسی در پرورش نیروی کار، باید مهارت آموزی را اصلی­ترین و شاید تنها هدف خود در آموزش دانشجویان قرار دهند. در دانشگاه های کشورهای پیشرفته بعضی از آموزش های مهارتی به دانشجویان ارائه می شود و کالج ها وظیفه ارائه دوره های کارآموزی و استاد شاگردی را برای دانشجویان دارند تا مهارت و تخصص نیروی انسانی کارخانجات و بنگاه های تولیدی را ارتقا دهند.

در بسیاری از کشورها آموزش مهارت­ها به صورت غیررسمی به شهروندان ارائه می شود تا حتی افرادی که وارد سیستم آموزشی و تحصیلی نمی­شوند نیز بتوانند از این خدمات بهره گیرند. در چنین کشورهایی سازمان های مرتبط با توسعه منابع انسانی با وزارت صنایع در اجرای برنامه های کارورزی در ارتباط مستقیمند.

مهارت آموزی در ایران

در کشور ما نیز که با تعدد دانشگاه های آزاد و غیر انتفاعی، سطح علم و تخصص افراد به حد مطلوب تامین نشده و بسیاری از فارغ التحصیلان به دلایل ناتوانی و ناآگاهی از علوم مرتبط با رشته تحصیلی خود بیکارند و نمی توانند حرفه دلخواه خود را بیابند، تامین چنین شرایطی –یعنی مهارت آموزی در فضاهای غیر رسمی- ضروری به نظر می رسد.

 بر این اساس نیاز است تا افراد جویای کار پیش از ورود به بازار اشتغال، مهارت های علمی و عملی را از طریق موسسات آزاد بیاموزند. این نوع توانمندسازی نیروی انسانی برای آمادگی کار در مشاغل، چنان پر اهمیت است که سازمانی تحت عنوان فنی و حرفه ای برای مهارت آموزی مخصوصا به جوانان در کشور ما تاسیس شده است.

موسسات مختلفی در سراسر ایران تحت لوای سازمان فنی و حرفه ای مشغول آموزش مهارت به نیروی انسانی هستند که همگی ملزم به رعایت استانداردهایی هستند تا اهداف این سازمان به خوبی محقق شود.  این استانداردها نقشه یادگیری هستند که فراگیران را به شایستگی های مورد نیاز در تخصص مربوطه می رسانند.

موسسات ذکر شده موظفند خدمات آموزشی را کاملا منطبق با استانداردهای سازمان و متناسب با نیاز جامعه و دریافت کنندگان خدمات ارائه دهند و حداقل کیفیت مورد نیاز را تامین کنند؛ سازمان فنی و حرفه ای کشور، تحقق این مهم را کنترل و نظارت می کند.

استانداردهای سازمان فنی و حرفه ای برای هر بخش و رشته به صورت مجزا و توسط متخصصان حوزه های مربوطه تدوین شده است و به مرور با رشد تکنولوژی تصحیح شده و تغییر می کنند.

ابزارهای مهارت آموزی

اما ابزار و روش هایی که برای مهارت آموزی به افراد استفاده می شود بسیار متنوعند. مهم آن است که همگی از چند ویژگی ذیل برخوردار باشند:

• مشاهده

اولین قدم در هر نوع آموزش و کسب مهارتی به وسیله مشاهده صورت می گیرد. کودک با تقلید رفتار بزرگسالان تلاش می کند رفتار آن ها را تقلید کند. مشاهده یکی از اولین قدم های یادگیری و کسب فنون نیز است که پس از آن با تمرین و تکرار در فرد نهادینه می شود.

• گفتگو

هیچ مهارتی بدون گفتگو، پرسش ابهامات و دریافت راه حل ها از طریق مکالمه کسب نمی گردد. تعامل با دیگران موجب یادگیری از آنان می شود. انتقال تجربیات ، نقد و بررسی ایده ها و از مهم ترین نکات در فرآیند مهارت آموزی است.

• شناخت ابزار و کاربرد آن

مهارت آموز باید در قدم های نخست بداند در کار چه ابزاری موجود و قابل استفاده است و نحوه استفاده و کارایی هریک را بداند. این ابزار از وسایل واقعی تا ابزارهای مجازی را شامل می شود؛ مثلا کاغذ و انواع قلم ابتدایی ترین وسایل یک نقشه کش و نرم افزارهایی مانند اتوکد از وسایل نهایی کار اوست.

• ساختن

آموزش عملی علوم یکی از اساسی ترین قدم های مهارت آموزی است. هیچ مهارت فنی تنها به صورت تئوری و بدون آزمایش و انجام عملی میسر نمی شود. مهارت آموز باید بتواند آموخته های خود را به صورت عملی به کارگیرد تا مشکلات و گره های کار خود را در یابد و برای رفع آن ها اقدام کند. ممکن است در این راستا نیاز باشد تا فراگیر مهارت خود را به صورت کارورزی محک زده و تقویت کند.

• تکرار و تمرین

تثبیت هر نوع یادگیری نیاز به تمرین دارد. پس از یادگیری عملی، تمرین آموخته ها ضروری است.

و اما …

مطابق سند چشم انداز 20 ساله ایران، تا سال 1404 ایران باید در تمام زمینه ها در خاورمیانه ممتاز باشد که این امر مستلزم برخورداری کشور از نیروهای کاری ماهر و توانمند است. به جز این سند، طبق قانون برنامه پنجم توسعه، نقشه جامع علمی کشور، سیاست های کلی اشتغال و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، در سال های اخیر مهارت آموزی و توسعه آموزش فنی و حرفه ای بسیار مورد اهمیت قرار گرفته تا نیروی ماهر و خلاق تربیت شود و در اختیار صنایع قرار گیرد.

با توجه به این امر موسسات آموزشی فنی و حرفه ای در تلاشند تا در زمینه های مختلف کاری اعم از مهارت های هنری، فنی، دیجیتالی و … نیروهایی توانمند تربیت کرده و راهی بازار کار کنند. مجتمع فنی روشنگر نیز همسو با این هدف با برگزاری دوره های حضوری و مجازی به مهارت آموزی علاقمندان پرداخته و در طی بیش از بیست سال فعالیت خود تلاش کرده است تا همگام با تکنولوژی های روز دنیا مهارت های مورد نیاز افراد جویای کار را مطابق نیاز روز بازار در اختیارشان بگذارد.

برای آشنایی با خدمات آموزشی ما  و اطلاع از دوره های مختلف اشتغال، دیجیتال و … می توانید از تب خدمات و دوره های حضوری، اقدام نمایید.